Category: Gaeilge
-
Stailc Chomhairle na nOibrithe Uladh: 50 bliain níos faide anonn
An chéad uair eile a amharcann tú ar íomhá de Shéamaisín Ó Briosáin agus é ag cur is ag cúiteamh ar araid rothaí nó ar ardán i Halla Oráiste beag lán le smúit faoin tuath os comhair cúpla céad pinséir lán le fuath, bíodh machnamh agat ar an dóigh ar fhág tuathghríosóirí ar nós Paisley…
-
10 miotas faoin Iosrael
Tír gan mhuintir fá choinne muintire gan tír – is é sin an miotas is mó a bhaineann leis an Iosrael agus an bhréag is mó a scaip a bholscairí le céad bliain anuas. Ach níl ann ansin ach an miotas is mó as deich gcinn a bhriseann an staraí Iosraelach Ilan Pappé ina smidiríní…
-
Dev agus Mná na hÉireann
I ndiaidh dó cumhacht na dála a ghabhail i 1932, cháin Hanna Sheehy Skeffington de Valera go géar mar gheall ar an dóigh ar chuir sé síos ar an Chuntaois Markievicz[1] mar dhaonchara seachas mar réabhlóidí.[2] Lean Hanna léi ag aimsiú na gcodarsnachtaí idir Séamus Ó Conghaile agus de Valera – nó idir ceannaire a…
-
Básaithe an tSaorstáit – ní sceitheann an uaigh a rún
An tseachtain seo a chuaigh thart cuireadh agallamh orm maidir le Cogadh na gCarad ó thuaidh agus an bhaint a bhí aige le Cumann Lúthchleas Gael. Chinn mé nótaí a bhreacadh agus ansin cuireadh ceist eile orm labhairt fá chúrsaí an chogaidh ar an raidió an Satharn beag seo fosta. Ina theannta sin, thug mé…
-
Athghabháil na Gaeilge – nó an seobhaineach, an seoinín agus an saoránach
Tá béaloideas ann fá Dhónall Ó Conaill nuair a rinne na Sasanaigh iarracht ar nimh a chur ina chupa agus é thall i bparlaimint Shasana. Girseach Ghaelach a d’inis sí do trína rá: “A Dhónaill Uí Chonaill, an dtuigeann tú Gaeilge? Tuigim a chailín, caidé sin is léir duit? Tá oiread nimhe in do chupa…
-
Up the Ra!
When I was in my teens and coming home on the bus from playing or spectating at GAA matches and when I was slightly older, and typically under the influence in the same seat, my friends and me sang the Irish Brigades “Sam Song”. We didn’t really like the “Celtic Symphony” as the words were…
-
Níl an t-airgead beo!
Agus mé ag tiomáint isteach ar scoil an lá faoi dheiridh, chuir mo mhaicín ceist orm ó chúl an ghluaisteáin: “a Dhaidí” a deir sé “cad chuige nach labhraíonn na Gaeil eile Gaeilge mar a labhraíonn muidne féin?” Bhuel, fiacail nár chuir mé ann: “mar gur tháinig na Sasanaigh anseo a mhic agus chuir smacht…
-
níl a leithéid de rud ann agus rí maith!
“Ar a laghad ar bith, ní fir dhílse muidne, admhaíonn muid gur mór an meas agus an onóir s’againn don ghasúr is gioblaí den spailpín is boichte in Éirinn inniu ná fiú don tsliocht is suáilcí a d’eascair as réimse fada na ndúnmharfóirí, na n-adhaltrach agus na ngealt a shuigh ar ríchathaoir Shasana.” – Séamas Ó Conghaile …
-
An Ghaeilge, na Gaimbíní agus an Cogadh Cathartha atá romhainn
Ar na mallaibh, agus léirmheas ar na bacáin agam [Aiken, Spiritual Wounds], thug mé patrún faoi deara i measc na bhfear a scríobh faoi fhoréigean gnéasach le linn Chogadh na gCarad. Ba chosúil gur tháinig cuid mhaith acu siúd ón eite chlé agus Gaeilgeoirí nó páistí na gcainteoirí ó dhúchas a bhí iontu fosta: Máirtín…
-
Na Tóraithe agus comórtas an cheannaire i bpluais an diabhail
Is cuimhin liom go maith agus mé ar an bhunscoil gur cuireadh Maggie Thatcher faoi agallamh i 1987 nuair a dúirt sí go raibh barraíocht daoine agus páistí go háirithe a chreid gur cheart don rialtas na fadhbanna s’acu a réiteach: ‘Tá mé gan dídean,’ a deir siad, ‘ba cheart don rialtas teach a thabhairt…